قدرت تخريب‌گري سعودي
نصرت‌الله تاجيك
من از ابتدا پنج دوره گفت‌وگوها ميان ايران و عربستان سعودي را با ترديد دنبال مي‌كردم. تلقي من اين بود كه سعودي‌ها در يك استراتژي دو ستونه ما را سرگرم مي‌كنند. در اين نوع استراتژي سعودي‌ها از يك‌سو تلاش مي‌كردند از برندگي سياست‌هاي ما در مقابل خودشان بكاهند و از سوي ديگر سلسله‌اي از اقدامات تخريبي را كه در خفا انجام مي‌دادند، به نتيجه برسد. از ابتدا پيشنهاد من اين بود كه مذاكرات در سطح سياسي براي ما بهتر از مذاكرات در سطح امنيتي است. البته شرط سعودي‌ها از ابتدا اين بود كه مذاكرات در سطح امنيتي برگزار شود. انگيزه من از دنبال كردن مذاكرات در سطح سياسي اين بود كه قدرت تخريبي سعودي‌ها به دليل اندوخته و ذخيره ارزي و مالي كه دارند، خيلي زياد است و به راحتي اهداف و منافع سياسي ما را به مسائل امنيتي مي‌كنند و در جهت تخريب آنها بر مي‌آيند. سعودي‌ها چه در حوزه سياست داخلي و چه در حوزه سياست خارجي، قدرت تخريبي بيشتري نسبت به قدرت سازندگي دارند. در استمرار مذاكرات ايران و عربستان در عراق، اين اميدواري ايجاد شده بود كه دور ششم مذاكرات در سطح سياسي برگزار شود. مكتوباتي تحت عنوان صورت‌جلسه به رسانه‌ها راه پيدا كرده بود كه قرار است با تلاش آقاي مصطفي كاظمي مذاكرات در چارچوب سياسي و با حضور تيم‌هاي سياسي و ديپلماتيك دو طرف در دور ششم پيگيري شود. ستون ديگر استراتژي سعودي كارهاي پنهان آنها در رابطه با ائتلاف عبري-عربي بود كه تلاش مي‌كردند برجام را از بين ببرند. برجام طي روند مذاكراتي كه انجام شده بود، در پايان دولت دوازدهم تقريبا به نتيجه رسيده بود و بنا بر مصالح داخلي تصميم گرفته شد كه اين مذاكرات متوقف بماند تا دولت جديد روي كار بيايد و آن را به نتيجه برساند. اين توقف، بهترين فرصت براي سعودي‌ها بود تا قدرت تخريبي خودشان را به كار بگيرند. شرايط به گونه‌اي رقم خورد كه در ايران قدرت يك‌دست محافظه‌كار به جاي رعايت حال مردم...
شيب اقدامات اصلاحي (يا حتي اگر بخواهيم نام آن را اصلاحات ساختاري بناميم) به حدي تند شد كه مردم تاب تحمل آن را نداشتند. اين اقدامات دفعي شرايطي را درون كشور ايجاد كرد كه در كنار كم و كاست‌هاي نظام اداري، نظام تصميم‌گيري، سطح نازل مشاركت مردم در سرنوشت خودشان در نهادهاي انتخابي و ... به گونه‌اي اتفاق افتاد كه اعتماد به حكومت را پايين آورد و هم تبعات سياسي- اجتماعي را شكل داد كه فرصت بي‌سابقه‌اي براي سعودي‌ها ايجاد كرد. سعودي‌ها كمال استفاده را كردند تا در جهت از ميدان به در كردن رقيب و چه امتيازگيري از ايران سر ميز مذاكره، ستون دوم استراتژي خودشان را (استفاده از قدرت تخريبي و عمليات پنهاني) ادامه بدهند و آن را به سطح رسانه‌اي بكشاند. يكي از ابزارهاي مهم سعودي‌ها در اين مسير ابزار رسانه بود و با ميزان نقشي كه در تلويزيون ايران اينترنشنال داشتند با تمام فشار و تمام قد سعي بكنند كه به اين التهاب اجتماعي درون ايران دامن بزند. قطعا يك وجه اين التهاب كاستي‌ها داخلي است و كسي در آن ترديدي ندارد. لازم است در داخل به اصلاحات ساختاري دست بزنيم كه حداقلش تغيير شيوه حكمراني است تا اقدامات ديگر از جمله رسيدگي به حقوق اساسي مردم و ... . اين سويه داخلي قضايا است. اما در بحث سياست خارجي، به دليل اضافه برآوردهايي كه داشتيم، وضعيت كشور را دچار مشكل كرديم. در موضوع روسيه، به دليل اضافه برآورد به ويژه در موضوع پهپادها، شرايطي را به وجود آورديم ك باعث حساس شدن بيش از حد غرب به نزديكي بيش از اندازه ما به روس‌ها شد. بخشي از مداخلات خارجي در شرايط جاري كشور هم به همين سياست باز مي‌گردد كه آنها مي‌خواهند اجازه ندهند ما بيش از حد به روس‌ها نزديك شويم. از سوي ديگر اضافه برآورد ديگر ما مفهوم «زمستان سرد اروپا» بود كه باعث شد اين‌گونه تلقي كنيم اگر شروط جديدي در برجام بياوريم، طرف مقابل به خاطر قرار داشتن در موضع ضعف، مجبور به پذيرش آنهاست. اين شروط جديدي در حالي مطرح شد كه به گفته وزير امور خارجه كشور، ۹۵درصد از مسائل باقي‌مانده برجام حل شده و فقط ۵درصد باقي مانده است. با اضافه شدن اين شروط براساس آن اضافه برآورد، شرايطي را به وجود آورديم كه زمينه مستعدي براي افزايش قدرت تخريبي سعودي‌ها حاصل شد. شرايطي كه ما اكنون با عربستان داريم از جمله اينكه قضاياي يمن منجمد مانده است و اختلاف‌ها به سطح رسانه كشيده شده است، روند مطلوبي نيست. يك اين شيوه برخورد ما با واقعيت اين است كه اگر با قدرت تخريبي سعودي مواجه مي‌شويم، در برابر به سمت تهديد و سخنان نظاميان و امثال اينها تمايل پيدا كنيم. به نظر من بايد از چنين رويكردي فاصله بگيريم و سعي كنيم تنش را در بستر و زمينه خودش محدود كنيم، نه اينكه به تنش بيفزاييم. بايد سعودي‌ها را از كانال‌هاي ديپلماتيك متوجه كنيم كه مسائل داخلي ما به خودمان مربوط است و ان‌شالله حل و فصلش مي‌كنيم. همزمان بايد اين توهم را از سعودي‌ها و مجموعه غرب بزداييم كه از طريق مداخله در مسائل داخلي ما مي‌توانند به نتايج دلخواه‌شان برسند. الان در مذاكرات برجام هم همين مشكل را داريم كه طرف غربي تصور مي‌كند استفاده از شرايط داخلي ايران براي گرفتن امتيازهاي بيشتر مفيد است و سعي مي‌كنند با استفاده از فشارها و تحريم‌ها، زمينه را براي دريافت امتيازهاي بيشتر فراهم كنند. كاملا روشن است كه سعودي‌ها در حال استفاده از قدرت تخريبي خود هستند و برخلاف اسراييلي‌ها آن‌قدر درايت ندارند كه اقدامات خود را پنهان نگه دارند، اسراييلي‌ها دقيقا متوجه هستند كه دخالت آشكارانه‌شان نتيجه مطلوب نمي‌دهد. سعودي‌ها از طريق ابزارهاي رسانه‌اي كه دراختيار دارند، تلاش مي‌كنند اعتراض‌هاي مردمي را در ايران از بستر اعتراضي خارج و به بستر خشونت وارد مي‌كنند. اين روش سعودي‌ها اگر ادامه پيدا كند، طبيعي است كه ايران هم در واكنش به آن كارت‌هايي براي بازي دارند.